10 tips van Atheneum Busleyden-directie Tanja Janssens om rekening mee te houden bij het transformeren van je school

Vijf jaar geleden stond de school er slecht voor. De accommodatie was aftands, er waren heel wat problemen qua onveiligheid en het lerarenkorps zat in een negatieve spiraal. De nieuwe directie besloot om het over een andere boeg te gooien en startte met een doenktank (denken en doen). Daarin vroegen ze zich af hoe ze hun dromen konden realiseren. Daaruit groeide een nieuw verhaal. Na jaren van hard werken, bruist de school opnieuw en is ze in Vlaanderen een van de voortrekkers waarbij leerlingen eigenaarschap hebben over hun leren.  

EduNext organiseerde met vijftien geïnteresseerde directies een infosessie in de school en reikte een werkwijze aan hoe je zo een transformatie deskundig aanpakt

Directie Tanja Janssens gaf ons tien tips waar je rekening kunt mee houden tijdens de transformatie van je school:

1.      Je kunt niet alles één voor één doen, je moet alles tegelijk doen en springen. Neem daarbij alle elementen van het transformatierad mee. Werk op integrale wijze.

2.      Geloof in je eigen verhaal. Maar de visie van de directie is niet dé visie. Stem alles goed af op elkaar.

3.      Durf je leraren vragen of ze momenteel gelukkig zijn in de school en of ze meewillen in het nieuwe verhaal. Die selectie is nodig. Probeer met zoveel mogelijk mensen aan de goede kant te staan.

4.      Het is een dubbel proces. Pas het transformatierad ook toe op je leraren.

5.      Het is een traject in golven. Ups en downs. Weet dat je het eindpunt nooit bereikt. Probeer een lerende organisatie te worden.

6.      Je kan niet één systeem opleggen – geef leraren daarin vrijheid. Als bepaalde leraren geloven in klassiek onderwijs en dat met passie kunnen overbrengen, dan is het ook goed. Laat leraren ook zelf hun lokaal uittekenen.

7.      Het materiaal moet niet top zijn, tweedehands kan ook heel degelijk zijn. Of kijk wat je gratis of voor lage prijs op de kop kan tikken. Hou subsidiedossiers en eBay in het oog. Leg contact met ondernemingen. Die schrijven regelmatig spullen af.

8.      Geef studierichtingen menselijke namen (v.b. Kobe: co-teaching in 1B en Zina: zin in 1A) zodat leerlingen geen stempels krijgen. Als leerlingen op bezoek komen om hun nieuwe school te kiezen, vraag naar hun talenten en wat ze graag doen. Dat resulteert dan in een Kobe- of een Zina-keuze. Zo stappen ze volwaardig binnen.

9.      Elke stad zou, zoals in Mechelen, onderwijsassistenten moeten hebben die de leerlingen in de scholen begeleiden bij problemen maar die ze ook buitenschools en na hun schoolloopbaan opvolgen.

10.   Behandel ouders als partners. Via lange intakegesprekken, een warm welkom en workshops met een hapje en een drankje (v.b. hen trainen in Smartschool). Doe allerhande dingen en niet alleen op de verplichte momenten. Voer eerlijke gesprekken in hun eigen taal, bouw een band op, durf een knuffel te geven. Ouders voelen zich dan gerespecteerd. Ouders zijn als buren en altijd welkom. Zo een relatie werkt ook beter bij slecht nieuws (v.b. onbetaalde schoolrekening of slechte prestatie).

“Met citroenen kunnen we niets doen in de school.
We hebben passievruchten nodig.”

Hoor je het Tanja Janssens graag zelf vertellen? Kom dan op 23 oktober naar het onderwijscongres SETT Gent. Zij geeft er om 10.45 uur een lezing over de werking van haar school.

In kindercampus Mozaïek hebben leraren en leerlingen Stephen Covey's '7 gewoontes van zeer effectieve mensen' als gemeenschappelijke taal voor hun nieuwe onderwijsproject

Er zijn al heel wat innovatieve basisscholen in Vlaanderen. Af en toe ontdekken wij een nieuw pareltje. Het is vroeg in de ochtend als EduNext op 23 mei voor de schoolpoort in Hasselt staat. Schoolleiders Nele Baute en Franky Smeets zijn ook vroeg uit de veren en vertellen hoe hun school sinds enkele jaren in transformatie is.  

Stephen Covey in de school

‘De zeven principes van zeer effectieve mensen’ is een klassieker in het bedrijfsleven. Die verwacht je niet meteen in een school. Intussen zijn die principes via The Leader in Me vertaald naar het onderwijs. Het schoolteam van kindercampus Mozaïek besliste om deze zeven gewoontes te gebruiken als gemeenschappelijke taal voor leerlingen en leraren bij het nieuwe onderwijsproject. Daarin staat zelfstandig leren centraal en geven leraren en directie het voorbeeld.

Overal in de school zie je de zeven gewoontes terugkomen. Bij het principe win-win vertelde een van de leerlingen:

“Stel dat je thuis een tuin zou willen maken en je mama is daar tegen.
Maar ze eet graag aardbeien. Dan zou je kunnen zeggen:
‘Mama, ik ga aardbeien kweken in die tuin’.”

Weg met de handboeken!

Enkele jaren geleden kwam de school in contact kwamen met adaptief leren en het digitaal leerplatform Snappet. Enkele leraressen begonnen dit uitgebreid te testen. Het bleek uitstekend te werken. Er stond wel een prijskaartje tegenover maar anderzijds werd er toen ook veel geld aan handboeken besteed. Ze gingen voor het nieuwe platform op voorwaarde dat de handboeken er uit gingen.

Open leercentrum

De leerlingen van de derde graad kunnen gebruik maken van een open ruimte waarin ze op hun tablet de leerstof zelfstandig of onder begeleiding verwerken.

De leerlingen krijgen eerst een korte klassikale instructie. Die verloopt parallel over de verschillende klassen van hetzelfde leerjaar (5e of 6e leerjaar). Daarna krijgen de leerlingen de tijd om zich in te schalen. Als ze extra instructie nodig hebben, blijven ze in het klaslokaal. Als ze de oefeningen onder begeleiding of volledig zelf kunnen maken, dan gaan ze naar het leercentrum. De leerlingen die extra instructie krijgen, komen een tijdje later ook naar de open leerruimte.

Intelligent dashboard

In Snappet beschikken de leraren over een overzicht van al hun leerlingen en zien ze hoe ze de lesstof verwerken. Ze kunnen leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben, bijsturen. Ze kunnen minder sterke leerlingen gemakkelijkere oefeningen geven zodat ze ook succeservaringen krijgen. Sterkere leerlingen worden uitgedaagd met moeilijkere oefeningen. De leraren kunnen ook zien of de leerlingen volgens hun normaal niveau presteren. Is dat niet zo, dan kunnen ze de leerling vragen hoe het komt. De leerlingen krijgen directe feedback over hun oefeningen en zo ook over hun leerproces. Ze kunnen zien welke leerdoelen ze al bereikt hebben en welke ze nog moeten oefenen. Leraren beschikken over diverse rapportages waardoor ze de groei van hun leerlingen over de schooljaren heen kunnen zien en zo betere analyses maken. De school gebruikt deze methode voor rekenen en taal, niet voor spelling.

Kindercampus De Mozaïek op SETT Gent!

Wil je dit eens in de praktijk zien? Dan kan je natuurlijk op bezoek gaan in Hasselt. Maar je kan hen ook aan het werk zien op 23 en 24 oktober tijdens SETT Gent. Daar creëren we tijdens dit tweedaagse onderwijsevent een pop-up klas waar de leerlingen van de Mozaïek gedurende twee dagen les zullen krijgen.

Vijf jaar terug dacht deze school gebouwen te slopen, nu komen directies en leraren uit heel Vlaanderen kijken hoe zij het onderwijs van binnenuit transformeren

Een aantal jaar geleden hadden ze in het Atheneum te Herzele nog maar 9 leerlingen in 1A. Het zag er heel slecht uit voor de school. Ondanks degelijk traditioneel onderwijs genoot de school in de streek een slechte reputatie. De leiding dacht er zelfs aan om bepaalde gebouwen af te breken omdat ze leeg stonden. De omslag vond drie jaar geleden plaats toen enkele leraren uit 1B op bezoek gingen bij De Prins in Diest. Tijdens de terugrit besloten ze om het ook anders aan te pakken. Ze kregen de steun van hun directie die voorzag in een aangepaste leeromgeving (glazen wand, smartboard, stoeltjes, tafeltjes en poefjes). De leraren zelf offerden een deel van hun vakantie op om alles voor te bereiden. Het bleek een succes. Intussen is de school ook volop bezig in de A-stroom en gaat elk jaar een nieuw leerjaar met de innovatieve aanpak aan de slag.

We zijn op 20 mei met 15 directeuren op bezoek. EduNext organiseert een infosessie in de school en reikt handvaten aan hoe je zo een transformatie deskundig aanpakt. Isabelle Truyen, algemeen directeur scholengroep 20, vertelt eerst hoe de school in Herzele functioneert. Bij hun aanpak is het cruciaal dat leerlingen zich bewust zijn van hun eigen leerproces, dat ze weten wat ze leren en waarom ze het doen. Je merkt het als je in de klaslokalen binnenkomt. De leerlingen kijken niet op, ze werken zelfstandig of samen met klasgenoten. Ze volgen hun eigen leertraject via een vastgelegde weekplanning die een vertaling is van de leerdoelen. Leerlingen hebben controle over hun eigen leren, over het tempo en de ruimte waarin ze dat doen. De leraren werken er in team en hebben een schoolopdracht.

In plaats van lessen van 50 minuten werken ze met clusters. Twee namiddagen per week is er begeleid uitdiepen en bijschaven (BUB). Daarin krijgen minder sterke leerlingen oefeningen om hun moeilijkheden weg te werken (remediëring) en worden sterkere leerlingen uitgedaagd met moeilijkere oefeningen (uitdieping).

Een belangrijk gegeven hierbij is dat de leerling zichzelf leert inschatten en evalueren. Dat zorgt dat hij leert nadenken over zijn studiemethode. Hij kan daarbij beroep doen op instructie maar ook op leraren en leerlingen. Ze hebben in Herzele Heroes, Super Heroes en Power Heroes. Leerlingen zijn dus altijd minstens een hero.

Dat betekent dat leerlingen voor een bepaalde leerstof een Hero kunnen zijn en voor andere een Power Hero. Dit maakt dat leerlingen zich minder met elkaar gaan vergelijken en dat elke leerling wel ergens sterk in is. Het zorgt voor meer respect en het stimuleert om elkaar te helpen.

Hoewel de school  tijdens de transitie niet met het transformatierad heeft gewerkt, geven zij invulling aan bijna alle wielen:

Zin om meer te weten over de werking van het Atheneum Herzele? Kom dan op 23 en 24 oktober naar SETT Gent waar je de leerlingen en leraren gedurende twee dagen aan het werk kunt zien in een pop-up klas.

Isabelle Truyen zal er op 23 oktober om 14.30 uur vertellen hoe je onderwijstransformatie in een scholengroep stimuleert. Een interessante sessie voor coördinerende directeuren.